Adaptacja

Okres adaptacji jest trudnym momentem zarówno dla dziecka, jak i rodzica. Jest to także ogromna zmiana w życiu całej rodziny. Adaptacja często jest burzliwa i długotrwała, dlatego warto uzbroić się  w cierpliwość i dać sobie przestrzeń na przeżywanie trudności z nią związanych. Warto jest też wcześniej rozpocząć przygotowania do adaptacji.

W trzecim roku życia postępuje rozwój tożsamości i uświadamiania sobie własnej odrębności, wykształca się większa umiejętność samokontroli, a także pojawia się zdolność do psychicznego i fizycznego rozdzielenia się z matką lub bliska osobą. Daje to gotowość do wchodzenia w interakcje. Od tego momentu zaczynają się poważniejsze relacje rówieśnicze. Dziecko powinno już między innymi:

• sygnalizować potrzeby, samo lub z niewielka pomocą korzystać z wc, samodzielnie jeść i pić; myć oraz wycierać ręce; potrafić założyć buty i luźne spodnie;
• unikać drobnych niebezpieczeństw;
• samo znajdować sobie zabawę (czas zabawy nadal jest krótki);
• stopniowo przyswajać reguły grupy;
• zaczynać rozumieć zasady społeczne i przyswajać nazywanie emocji;
• zaczynać wykonywać proste polecenia;

Warto wspomnieć o trudnościach i ograniczeniach, które wynikają z procesu rozwoju dziecka. Rozpoczynając swoją przedszkolną przygodę przedszkolak jest jeszcze dominowany przez sferę emocjonalną. Jego układ nerwowy jest niedojrzały,  co wiąże się z nieadekwatnymi redakcjami emocjonalnych oraz chwiejnością emocjonalną. W tym wieku dzieci cechują się również wysoką reaktywnością na bodźce. Pomimo, że 3 latek mówi pojawiają się trudności z komunikacją, ciężko jest przekazać mu co potrzebuje, ponieważ mowa nie zawsze jest tak dobrze rozumiana jak w domu. Przychodząc do przedszkola dziecko dopiero buduje swoją tożsamość  oraz miejsce w grupie, ma jeszcze niski poziom autoidentyfikacji.

Istotne jest, że w sytuacjach niekorzystnych może zachodzić do zakłoceń funkcji słabo ukształtowanych  - może nastąpić zahamowanie rozwoju albo regres np. nawrót moczenia, brak samodzielności.

Jak możemy przygotować dzieci do przedszkola w domu?

Rodzice mogą zacząć przygotowywać dziecko do pójścia od przedszkola już w domu, wykorzystując codziennie sytuacje. Można to robić poprzez:

• stwarzanie sytuacji, w których dziecko samo próbuje rozwiązywać pojawiające się trudności
• naukę samodzielnego organizowania pracy
• budowanie poczucia odpowiedzialności
• naukę przestrzeganie w rodzinie ustalonych zasad
• ćwiczenie wytrwałość w rozpoczynaniu i kończeniu zadań
• rozwijanie samodzielności w zakresie samoobsługi
• kształtowanie pozytywnego nastawienia
• próby zostawienie dziecka pod opieką innych dorosłych np. dziadków

Co jest najtrudniejsze dla dziecka ?

Podczas adaptacji dziecko zmaga się z wieloma trudnościami. Jedną z nich zmiana dotychczasowych standardów zaspokajania potrzeb emocjonalnych i biologicznych. Do tej pory główny opiekun bądź opiekunowie zaspokajali większość potrzeb dziecka.  Podczas pobytu w przedszkolu dziecko nie ma już obok siebie głównego opiekuna, a ze względu na dużą ilość dzieci, Pani nie jest w stanie zaspokoić wszystkich jego potrzeb w danym czasie w takim sam sposób jak rodzic. Kolejnym wyzwaniem dla przedszkolaka jest zmiana jego pozycji. Dziecko musi odnaleźć swoje miejsce w grupie oraz nabyć poczucie przynależności, a co jest do tego niezbędne nawiązać kontakty z dotychczas nieznanymi rówieśnikami

Jak można ułatwić początkowy pobyt dziecka w przedszkolu?

Na początkowych etapach adaptacji ważne jest, aby regulować pobyć dziecka w przedszkolu, zwiększając stopniowo ilość czasu spędzanego placówce (w miarę możliwości rodziców). Podczas pożegnania należy zadbać o to, aby dziecko nie widziało rozterek rodzica, ponieważ może to wywołać lub nasilić odczuwany  już przez dziecko lęk. W trudnych momentach pomocne może okazać się przyniesiony z domu pluszak czy ulubiona zabawka, która da dziecku poczucie bezpieczeństwa.  Dobrze byłoby wybrać go wcześniej wraz z dzieckiem w domu. W przypadku tęsknoty za rodzicami pomocna może okazać się  przyniesiona do przedszkola  fotografia rodziców lub wykonanie wspólnego symbolu np. takie same znaczy czy tatuaże. Należy także zadbać o komfort dziecka po przez dopasowanie wygodnych i lubianych przez dziecko ubrań.

Jak powinno wyglądać pożegnanie?

Pożegnanie z dzieckiem, szczególnie na początku przygody w przedszkolu, bywa trudne.  Często przypominana bardziej negocjacje niż pożegnanie. Najważniejsze jest, aby rodzic pokazywał dziecku swoją pewność i nie budował poczucia lęku. Ponadto warto wprowadzić poniższe wskazówki: 

• pożegnanie powinno być krótkie – żegnamy się z dzieckiem przed salą i przekazujemy nauczycielowi po pożegnaniu; ważne aby zaraz po tym rodzic odszedł;
• dobrze jest wcześniej ustalić z dzieckiem sposób pożegnania
•  przekazywanie pozytywnych (ale zgodnych z prawdą)komunikatów  przez rodziców – warto mieć na uwadze, że to właśnie rodzic swoim zachowaniem, mową pokazuje, że sytuacja jest w porządku;
• przed wejściem do sali warto porozmawiać z dzieckiem – kto odbierze dziś, o jakiej porze (najważniejsze w tym jest dotrzymywanie słów)
• dziecko powinno samo wejść do sali

Warto również podkreślić, że w prawidłowym procesie adaptacji niezbędne jest zaufanie rodzica do placówki i całej kadry.

Książeczki dla dzieci, które mogą wspomóc adaptację:

1. "Dusia i Psinek-Świnek. Pierwszy dzień w przedszkolu."
2. "Kicia kocia w przedszkolu"
3. "Feluś i Gucio ida do przedszkola"
4. "Pierwszy dzień w przedszkolu"
5. „W przedszkolu jest fajnie”
6. „Witaj w przedszkolu”

Opracowała - Katarzyna Pielecka