Artykuły dla rodziców!

Artykuł nr 1.

Jak rozbudzić w dziecku miłość do czytania?

Ten tekst przeczytasz w 5 minut.

© UNICEF/Margaryan

Czytanie otwiera drzwi do przygód, nauki nowych rzeczy i kształtowania szeregu kluczowych umiejętności językowych, takich jak rozwój mowy czy poszerzanie zasobu słownictwa. Wspólna lektura to też wyjątkowa okazja do nawiązania więzi z dzieckiem i cieszenia się ze swojego towarzystwa. 

Wystarczy od 10 do 15 minut dziennie spędzonych na wspólnej lekturze, aby rozbudzić u dziecka zainteresowanie czytaniem. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, które pomogą rozwinąć w dziecku miłość do czytania książek.

Zacznij jak najszybciej

Czytanie od najmłodszych lat dziecku pomaga zapewnić mu lepszy start w życiu. Niemowlęta uczą się języka od dorosłych, którzy do nich mówią i im czytają. Podczas lektury i opowiadaj swojemu dziecku o widocznych na ilustracjach postaciach i przedmiotach, naśladuj odgłosy zwierząt występujących w książce. Twój głos nadaje znaczenie literom i obrazkom, które widzi dziecko. Czytając, zmieniaj wysokość i ton swojego głosu, używaj innej barwy głosu dla różnych postaci. Pomoże to utrzymać zainteresowanie dziecka i sprawi, że opowieść dosłownie „wyskoczy z kartki”!
Pamiętaj, że dzieci uczą się kochać książki na długo zanim nauczą się czytać. Wspólne spędzanie czasu z książkami pomoże dzieciom cieszyć się nimi jeszcze bardziej, gdy będą starsze.

Daj przykład

Ważne jest, aby dzieci postrzegały czytanie jako coś przyjemnego i pozytywnego, a nie jako trudne zadanie. Najlepsze co możesz zrobić, to pokazać im to na własnym przykładzie. Jeśli dzieci widzą, że często czytasz, z pewnością zachęci je to do sięgnięcia po książkę. Będzie to także świetny sposób na spędzanie czasu „offline”, z dala od ekranów i monitorów.
Jeśli nie wiesz po jakie pozycje sięgnąć, możesz skorzystać z pomocy pracowników księgarni czy biblioteki. Takie osoby będą świetnymi przewodnikami po świecie najlepszych lektur dla ciebie i twojego dziecka. Możesz też skorzystać z rady rodziny oraz przyjaciół. Zapytaj innych rodziców o ulubione książki ich dzieci. Porozmawiajcie o ich doświadczeniach związanych ze wspólnym czytaniem. Do biblioteki lub księgarni możesz wybrać się także ze swoim dzieckiem, aby czynnie uczestniczyło w wyborze lektur. 

Czytajcie na zmianę

W miarę jak dziecko rośnie, zacznijcie czytać głośno na zmianę. W przypadku dziecka w wieku wczesnoszkolnym, wystarczy, że poprosisz je o wskazanie liter i słów, które rozpoznaje. Ze starszymi dziećmi czytajcie na zmianę pojedyncze zdania. W miarę jak umiejętności dziecka będą się rozwijać, możecie w ten sposób czytać najpierw pojedyncze strony, aż w końcu całe rozdziały. Podczas wspólnego czytania zadawaj pytania dotyczące tego, co czytacie: "Jak myślisz, co będzie dalej?", "Jak sądzisz, dlaczego bohater to zrobił?".

Czas, który spędzacie czytając sobie nawzajem, pomoże zbudować pewność siebie dziecka w mówieniu na głos, a także wzmocni to, czego się nauczyło podczas wspólnej lektury.

Słuchaj swojego dziecka

W miarę jak twój maluch rośnie, zwracaj uwagę na jego zainteresowania. Jeśli szczególnie interesuje je jakiś konkretny temat, na przykład dinozaury, spróbuj znaleźć książki o tej tematyce. Pomoże to uświadomić dziecku, że książki są nie tylko narzędziami do nauki, ale także do lepszego poznania zagadnień, które je interesują. Dziecko będzie bardziej skłonne do czytania, jeśli lektura będzie dotyczyła jego ulubionego tematu.
Nie martw się, jeśli twoje dziecko nie czyta poważnych lektur - najważniejsze, że w ogóle czyta. Jeśli teraz interesują je wyłącznie komiksy, jest to jak najbardziej w porządku. Komiksy to również okazja do czytania! Możesz zachęcać dziecko do innych lektur, ale nie ma potrzeby naciskać, jeśli nie jest na to teraz otwarte. Do niektórych książek po prostu trzeba dojrzeć. 

Czytajcie regularnie

Uczynienie czytania przyjemną częścią życia dziecka zaczyna się od włączenia książek do codziennej rutyny. Zorganizuj w trakcie dnia specjalny czas na lekturę, np. przed snem czy podczas jazdy komunikacją miejską. Kiedy czytacie razem, pamiętaj o ograniczeniu czynników rozpraszających, takich jak telefony komórkowe czy telewizja. Wspólny czas powinien być poświęcony wyłącznie wam.

Częścią nauki czerpania radości z czytania jest otaczanie się książkami w domu. Jeśli to możliwe, przygotuj biblioteczkę książek dla swoich dzieci. Nie musi być ona obszerna, na początek wystarczy kilka pozycji.
Sprawdź także ofertę lokalnej biblioteki – może organizuje spotkania młodych czytelników albo wspólne czytanie? Takie wydarzenia mogą być świetną formą spędzania czasu z innymi dziećmi. Jeśli twoi znajomi także chcą rozkochać w książkach swoje dzieci, możecie pomyśleć o założeniu mini klubu książki ze swoimi znajomymi i ich pociechami.

Kamienie milowe w czytaniu

Każde dziecko jest inne, ale w rozwijaniu umiejętności czytania można wyróżnić pewne etapy, tzw. kamienie milowe. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek jak je rozpoznać u swojego dziecka na poszczególnych etapach rozwoju:

0 - 18 miesięcy

Rozumie kilka prostych zwrotów
Ogląda książki i próbuje przewracać strony
Naśladuje mowę
W okolicy 1. urodzin potrafi powiedzieć jedno lub więcej słów

18 miesięcy - 3 lata

Potrafi powiedzieć 250 - 350 słów w wieku około 2 lat i 800 - 1000 słów w wieku około 3 lat
Chętnie słucha znanych sobie książek
Powtarza zdania z ulubionej książeczki
Naśladuje odgłosy mówienia dorosłych
Prosi, aby mu czytać

3 - 5 lat

Rozpoznaje znane litery i próbuje je pisać
Prawidłowo trzyma książkę i obraca strony
Identyfikuje rymy
Swobodnie posługuje się zdaniami
Uczy się z książek czytanych na głos

Artykuł przygotowany przez Mandy Rich, UNICEF

Artykuł nr 2.

Dziecko rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno umieć skupić uwagę przez
około 30 minut. Powinna to być „uwaga dowolna”, czyli uwaga, którą dziecko może świadomie
sterować i skłonić się do zajmowania się również sprawami, które są dla niego w danym momencie
mniej ciekawe, a na które zwraca uwagę nauczyciel. Ponadto ważne jest by dziecko umiało celowo
zapamiętać pewną partię materiału.
Kolejnym elementem gotowości szkolnej jest prawidłowy rozwój percepcji wzrokowej.
Dziecko powinno być zdolne do różnicowania drobnych elementów graficznych liter oraz do
różnicowania zależności między tymi elementami.
W zakresie percepcji słuchowej ważne jest by dziecko wyróżniało prawidłowo dźwięki
pochodzące z otoczenia, by odróżniało słuchowo wszystkie głoski, by dokonywało analizy
wyrazowej (ile słów jest w zdaniu), sylabowej i głoskowej wyrazów. Te umiejętności warunkują
osiągnięcie sukcesów w nauce czytania i pisania.
Z rozwojem percepcji słuchowej związany jest również rozwój mowy. Dziecko, które
rozpoczyna karierę szkolną w roli ucznia powinno prawidłowo realizować wszystkie głoski.,
powinno rozumieć mowę i mieć taki zasób słów, aby formułować pytania i udzielać odpowiedzi.
Dziecko powinno posługiwać się mową dialogową.
Przy ocenie gotowości szkolnej bardzo ważny jest kolejny składnik sfery poznawczej –
myślenie i wnioskowanie przyczynowo – skutkowe. Dziecko powinno być zdolne do operowania
różnymi informacjami w taki sposób aby możliwe stało się rozumienie prostych pojęć i zasad.
Ponadto dziecko powinno umieć ułożyć prostą historyjkę obrazkową w logiczny ciąg wydarzeń,
zauważyć co dzieje się na początku historyjki, jakie to pociąga za sobą skutki oraz czym historyjka
się kończy.
3. Kolejną sferą rozwojową, co do której określamy gotowość szkolną jest rozwój
emocjonalno – motywacyjny. Jest to aspekt często pomijany przez rodziców, którzy mając dziecko
umiejące już u progu nauki w klasie I czytać, pisać i liczyć uważają, że jest ono w pełni dojrzałe do
rozpoczęcia nauki w szkole. Dojrzałość emocjonalna wyraża się w umiejętności kontrolowania i
panowania do pewnego stopnia nad własnymi emocjami, zdolności do przeżywania bogatego i
zróżnicowanego świata uczuć. Dziecko dojrzałe emocjonalnie bez trudności rozstaje się z matką na
czas pobytu w szkole, do pewnego stopnia kontroluje swoje trudne emocje (lęk, złość) i nie
uzewnętrznia ich w sposób gwałtowny, ma właściwie ukształtowane poczucie własnej wartości,
potrafi adekwatnie do sytuacji okazać uczucia. Cierpliwie czeka na swoją kolej, nie zniechęca się
szybko napotkanymi trudnościami, ma ukształtowane uczucia społeczne, takie jak przyjaźń i
współczucie. Ponadto dziecko rozpoczynające uczęszczanie do szkoły powinno być ciekawe świata,
wykazywać się wytrwałością i dociekliwością przy poznawaniu nowych informacji.
4. Ostatnim elementem składowym gotowości szkolnej jest prawidłowy rozwój społeczny,
czyli przystosowanie form zachowania dziecka do wymagań środowiska społecznego. Dziecko
dojrzałe społecznie: prawidłowo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, potrafi zgodnie
współpracować w zespole pod nadzorem osoby dorosłej, rozumie przyjęte zasady i stara się
przestrzegać zawartych umów, jest samodzielne w czynnościach samoobsługowych jak ubieranie
się, mycie, czesanie, rozumie proste sytuacje społeczne, wie co jest dobre, a co złe (np. że nie
wolno krzywdzić innych, niszczyć cudzej własności, przywłaszczać sobie znalezionych rzeczy).
Ponadto ważne jest by dziecko miało poczucie przynależności do grupy, dzięki czemu uwagi
skierowane do całej klasy odnosi również do siebie.
Niesłychanie ważne jest by dziecko rozpoczynające naukę w szkole było do tego w pełni
przygotowane. W takiej sytuacji ma dużą szansę na odnoszenie sukcesów szkolnych, budowanie
pozytywnego obrazu siebie i wewnętrznej motywacji do nauki.
Jest jednak pewna grupa dzieci, która bez osiągnięcia odpowiedniego poziomu rozwoju w
prezentowanych powyżej sferach rozwojowych staje przed koniecznością poradzenia sobie z
obowiązkami i wymaganiami szkolnymi. U części z nich, w ciągu pierwszych 6 miesięcy nauki
następuje przyspieszenie rozwoju i dalej radzą sobie już bez większych trudności. Są również takie
dzieci, które z uwagi na rozpoczęcie nauki w szkole bez odpowiedniego poziomu dojrzałości

szkolnej napotykają na ogromne trudności w nauce. W wyniku doświadczanych niepowodzeń,
obciążenia zbyt wysoko postawionymi wymaganiami i braku sukcesów szkolnych u dzieci tych
narasta lęk przed porażką, niechęć do szkoły oraz trudności emocjonalne związane z obniżaniem się
poczucia własnej wartości i wtórnie obniżaniem się motywacji do nauki i podejmowania
jakiegokolwiek wysiłku intelektualnego. Dzieci te nie lubią szkoły, za wszelką cenę unikają
wywiązywania się narzuconych im obowiązków związanych z nauką (wagary, ucieczki ze szkoły).
W rezultacie mają coraz większe braki w wiadomościach i umiejętnościach szkolnych, a ciągle
doświadczane niepowodzenia wywołują stan napięcia psychicznego, które najłatwiej im rozładować
przez zachowania autoagresywne lub agresję skierowaną do innych. Uczniowie z takimi
trudnościami kończą karierę szkolną najszybciej jak tylko jest to możliwe, pomimo niejednokrotnie
dobrych możliwości intelektualnych.
Widoczne jest, że skutki rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole w sytuacji braku
gotowości szkolnej mogą być poważne i długofalowe. Jakość wczesnych doświadczeń związanych
ze szkołą często determinuje przebieg całej kariery edukacyjnej człowieka, a w konsekwencji jego
sytuację zawodową, społeczną i emocjonalną w dorosłym życiu.

Ewa Paśko
Psycholog PPP w Rabce – Zdroju

BIBLIGRAFIA:
1. Bogdanowicz M. Ryzyko Dysleksji. Problem i diagnozowanie, Gdańsk 2005,
2. Janiszewska B. Ocena dojrzałości szkolnej, Warszawa 2006,
3. Wilgocka – Okoń Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Warszawa 2003

link do artykułu https://ppprabka.nowotarski.edu.pl/wp-content/uploads/2016/11/Dojrzalosc.pdf