''Małe serce, wielkie emocje- jak wspierać rozwój emocjonalny przedszkolaka?''

Małe serce, wielkie emocje – jak wspierać rozwój emocjonalny przedszkolaka?

          Wiek przedszkolny to wyjątkowy czas – dzieci poznają świat z ogromną ciekawością, uczą się współdziałać w grupie i budują swoje pierwsze relacje społeczne. To także okres intensywnego rozwoju emocjonalnego, który dla wielu rodziców może być pełen wyzwań. Złość, płacz, radość, zazdrość – wachlarz emocji, z którymi mierzy się mały człowiek, potrafi zaskoczyć, a czasem i przerazić dorosłych. Dlatego tak ważne jest, by zrozumieć, co się dzieje w emocjonalnym świecie dziecka i jak mądrze go wspierać.

Czym jest rozwój emocjonalny?

Rozwój emocjonalny to proces, w którym dziecko uczy się rozpoznawać, wyrażać i regulować swoje emocje. To także czas, kiedy kształtuje się empatia, zdolność do współodczuwania i rozumienia emocji innych. W wieku przedszkolnym dziecko zaczyna lepiej rozpoznawać własne uczucia, ale wciąż potrzebuje pomocy dorosłych, by się z nimi uporać.

Dziecko w wieku 3–6 lat:

• przeżywa emocje bardzo intensywnie,

• nie zawsze potrafi je nazwać,

• nie umie jeszcze kontrolować impulsów,

• uczy się przez obserwację dorosłych.

Jakie emocje przeżywa przedszkolak?

Emocje dziecka w tym wieku są szczere, silne i często trudne do przewidzenia. Przedszkolaki mogą płakać z powodu niebieskiej łyżki zamiast czerwonej lub cieszyć się całym sercem z balona znalezionego na spacerze. Typowe emocje to:

• Radość – kiedy coś się uda, gdy dostaje uwagę, przytulenie, pochwałę.

• Złość – w sytuacjach, gdy coś idzie nie po jego myśli; często to reakcja na bezsilność.

• Smutek – po rozstaniu z rodzicem lub przegranej w zabawie.

• Lęk – przed ciemnością, głośnymi dźwiękami, nowymi sytuacjami.

• Zazdrość – np. o młodsze rodzeństwo lub kolegę, który dostał uwagę nauczyciela.

Jak wspierać dziecko w rozwoju emocjonalnym?

1. Rozmawiaj o emocjach

Zachęcaj dziecko do mówienia o tym, co czuje – „Widzę, że jesteś zły, chcesz mi opowiedzieć dlaczego?” Pomóż nazywać emocje, nawet jeśli samo nie potrafi.

2. Daj dziecku prawo do uczuć

Nie mów: „Nie płacz, to nic takiego”. Lepiej: „Widzę, że jest ci przykro – jestem przy tobie.” Dziecko uczy się, że wszystkie emocje są OK – nawet te trudne.

3. Ustal jasne granice

Dziecko potrzebuje wiedzieć, co wolno, a czego nie. Emocje są dozwolone, ale niektóre zachowania – np. bicie innych – już nie. Wspieraj jednocześnie i zdecydowanie, i spokojnie.

4. Daj przykład

Najlepszym nauczycielem emocji jesteś Ty – rodzic. Jeśli sam potrafisz mówić: „Jestem zmęczony, muszę chwilę odpocząć”, uczysz dziecko, że emocje można nazywać i regulować.

5. Zachęcaj do wyrażania emocji przez zabawę

Zabawa to język dziecka. Rysowanie, odgrywanie scenek, śpiewanie – to wszystko pomaga mu rozładować napięcie i zrozumieć siebie.

Błędy, których warto unikać

• Bagatelizowanie emocji: „Nie masz powodu do złości!” – To odbiera dziecku prawo do przeżyć.

• Karanie za emocje: „Przestań płakać, bo pójdziemy do domu” – dziecko czuje się zawstydzone i zdezorientowane.

• Ignorowanie potrzeb emocjonalnych: Nadmierne skupienie na zachowaniu, a nie na tym, co za nim stoi.

Twoja obecność ma znaczenie

Nie musisz znać wszystkich odpowiedzi. Nie musisz być psychologiem ani perfekcyjnym rodzicem. Wystarczy, że jesteś – uważny, dostępny, gotów do wysłuchania. Dla dziecka to właśnie Twoja obecność, wsparcie i zrozumienie są fundamentem zdrowego rozwoju emocjonalnego.

Bibliografia

1. Gardner, H. (1993). Frames of Mind: Inteligencje wielorakie. Basic Books.

   • Książka, w której Howard Gardner przedstawia teorię inteligencji wielorakich, w tym emocjonalnej. Może być użyteczna w kontekście rozwoju emocjonalnego dzieci.

2. Goleman, D. (1995). Inteligencja emocjonalna. Bantam Books.

   • Klasyczna pozycja na temat inteligencji emocjonalnej. Goleman podkreśla znaczenie rozwoju emocjonalnego w dzieciństwie i przedstawia, jak ważne jest nauczanie dzieci rozpoznawania, wyrażania i zarządzania emocjami.

3. Kierczak, M., & Kowalska, M. (2017). Rozwój emocjonalny dziecka w okresie przedszkolnym. Wydawnictwo Naukowe PWN.

   • Publikacja szczegółowo omawiająca rozwój emocjonalny dzieci w wieku przedszkolnym, ze szczególnym uwzględnieniem roli rodziców i nauczycieli.

4. Wittig, M., & Zych, I. (2019). Wspieranie rozwoju emocjonalnego dziecka w wieku przedszkolnym. Wydawnictwo Edukacyjne.

   • Książka praktyczna dla rodziców i nauczycieli, zawierająca porady na temat wspierania dzieci w rozumieniu, wyrażaniu i zarządzaniu swoimi emocjami.

Źródła internetowe

5. Polski Portal Psychologii Dziecięcej. (2022). Jak wspierać rozwój emocjonalny dziecka? Retrieved from https://www.psychologia-dziecka.pl

• Artykuł praktyczny dla rodziców, omawiający strategie wspierania rozwoju emocjonalnego dziecka w wieku przedszkolnym.